Truyện cổ tích Ai tốt hơn ai?
Ai tốt hơn ai là truyện cổ tích dân tộc Thái, nhắc nhở anh em trong gia đình phải biết thương yêu nhau và là phép thử cho sự chân thành trong lúc hoạn nạn.
Anh em như thể chân tay,
Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần..
– Ca dao Việt Nam –
1. Hai anh em
Thời trước có hai anh em, cha mẹ mất sớm, sống với nhau rất êm ấm. Hai người làm việc chung với nhau và ăn ở cùng một nhà.
Nhưng đến khi lấy vợ, người anh dần dần thay đổi tính nết. Anh ta muốn làm giàu riêng cho mình nên đối đãi với người em ngày càng lạnh nhạt. Thế rồi anh ta tìm cách chia gia tài [1] cho em ra ở riêng. Người anh chiếm nhiều ruộng tốt, chỉ cho em một ít ruộng xấu. Người em phải ra cuối đồi dựng một túp lều để ở. Từ đó, người anh trở nên giàu có, còn người em ngày càng túng thiếu.
2. Chơi với bạn giàu, bạc tình nghĩa anh em
Sợ em hay đến xin xỏ [2], người anh luôn tránh mặt. Thấy em lên đầu bản [3], thì anh xuống cuối bản. Ở trong bản, anh chỉ thích chơi với nhà giàu, kết nghĩa anh em với một người trong bọn. Mỗi khi bắt được con cá, con lươn, săn được con hươu, con nai, anh đều mời họ đến ăn mà tuyệt nhiên không bao giờ gọi đến em.
Trái lại, khi gặp ngày mùa bận rộn hay có việc gì cần, anh mới tìm em để đỡ tốn tiền thuê người làm. Em tuy nghèo nhưng lần nào cũng vui vẻ đến giúp.
Người chị dâu thấy thế động lòng thương. Chị bèn khuyên chồng nên đối đãi với người em tử tế. Nhưng người anh vẫn nghĩ rằng chơi với người giàu là phải và không tin em tốt bằng bạn.
3. Em nghèo khó nhưng sống tình nghĩa
Một hôm, anh vào rừng bắn được một con nai rất lớn. Anh định gọi bạn đi khiêng về cùng ăn. Người vợ thấy thế bèn bàn với chồng hãy thử xem bụng dạ bạn ra sao đã. Nghe theo lời vợ bàn, đến nhà bạn, anh làm ra vẻ hoảng hốt:
– Tôi đi săn chẳng may bắn trúng một người. Bây giờ làm thế nào, anh giúp tôi với!
Bạn lắc đầu thở dài, trả lời gọn lỏn [4]:
– Trời mưa, rãnh nhà ai nhà ấy xẻ!
Lại nghe theo lời vợ bàn, người anh đến nhà em, cũng làm ra vẻ hoảng hốt:
– Anh đi săn chẳng may bắn trúng một người. Bây giờ làm thế nào, em giúp anh với!
Người em lo lắng, nghĩ một lúc rồi an ủi anh:
– Đã trót bắn chết thì khiêng về làm ma [5] vậy. Rồi anh em ta cùng nhau thu xếp tiền và xin lỗi gia đình họ chứ biết làm thế nào!
4. Ai tốt hơn ai?
Lúc bấy giờ người anh mới tỉnh ngộ [6],hiểu ra ai tốt hơn ai, mới nói thật chuyện và rủ em đi lấy nai. Khi khiêng nai ở rừng về qua nhà bạn, hai người cố ý để đùi nai cọ vào vách [7] kêu sàn sạt. Người bạn đang ăn cơm nghe động chạy ra xem. Khi nhìn thấy con nai to tướng, anh ta đờ người ra tiếc rẻ:
– Thế mà anh lại bảo là người chết thì ai biết đâu mà giúp anh được!
Người anh bấy giờ đáp:
– Thôi, chào bạn! Mưa rơi nhà tôi, anh em tôi xẻ rãnh lấy vậy!
Từ đấy, hai anh em trở lại sống cùng nhau, yêu thương đầm ấm.
Ai tốt hơn ai? – Truyện cổ tích dân tộc Thái
Nguồn: Kể chuyện 2, trang 63, NXB Giáo dục – 1982
– TheGioiCoTich.Vn –
Chú thích trong câu chuyện Ai tốt hơn ai?
[1] Gia tài: của cải do ông bà, cha mẹ để lại cho người kế thừa, hoặc là của cải riêng của một người, một gia đình.[2] Xin xỏ: xin một cách nài ép
[3] Bản: làng ở miền núi của đồng bào thiểu số (miền Bắc).
[4] Gọn lỏn: ý nói cộc lốc, lạnh nhạt.
[5] Làm ma: tổ chức chôn cất và cúng lễ cho người chết.
[6] Tỉnh ngộ: nhận ra sự sai lầm của mình.
[7] Vách: tường làm bằng tre đan trát đất.
Bài học trong truyện Ai tốt hơn ai?
Ai tốt hơn ai là một truyện cổ của dân tộc Thái, ngụ ý răn dạy anh em chị em trong một gia đình phải biết thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau. Mặt khác, câu chuyện còn cho chúng ta thấy sự giàu sang chưa hẳn đã mang lại tình bạn chân thành. Chỉ trong những lúc khó khăn, hoạn nạn mới thấy rõ những ai thực sự tốt với mình.
Mặc dù từ khi có vợ, người anh đã thay lòng đổi dạ trở nên lạnh nhạt với em, nhưng người em vẫn trước sau như một, giữ trọn được tình anh em ruột thịt.
Anh em như thể chân tay,
Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần.
Trái lại, những người bạn giàu có của người anh chỉ tìm cơ hội lợi dụng và sống hời hợt, thiếu sự chân thành.
Khi vui thì kết bạn hiền,
Đến khi hoạn nạn thì liền buông nhau.
